Verbena officinalis L.
Inne nazwy: witułka lekarska
Bylina występująca w Europie, północnej Afryce, Azji, rozwleczona po całym świecie; w Polsce na niżu podgórzu, na suchych stanowiskach.
W lecznictwie ludowym stosowane jest ziele werbeny, które ma działanie bakteriobójcze, ściągające, moczopędne i napotne.
Werbena znana była już w starożytności. W Egipcie nazywano ją "łzami Izydy", w Grecji uważona ją za roślinę przynoszącą szczęście. W średniowieczu uchodziła za roślinę czarnoksięską – wraz z dziurawcem miała odstraszać burze.
Surowcem zielarskim jest ziele werbeny. Zawiera ono glikozydy, śluz, gorycze, olejek eteryczny i garbniki.
Napary z ziela to skuteczny środek uspokajający, zalecany w wycieńczeniu nerwowym, bezsenności, a pomocniczo nawet w chorobach psychiatrycznych. Ziele werbeny często występuje jako składnik w mieszankach ziołowych stosowanych pomocniczo w leczeniu depresji oraz wspomagających pracę trzustki. Korzystnie wpływa na pracę przewodu pokarmowego, pobudza wydzielanie soków trawiennych i ułatwia przyswajanie składników odżywczych. Napar działa również moczopędnie i jest zalecany w leczeniu chorób nerek i pęcherza moczowego. Działa bakteriobójczo, ściągająco, napotnie, wykrztuśnie, a także mlekopędnie.
W medycynie chińskiej uznawana była jako lek przeciwmalaryczny.