Betula pendula Roth
Inne nazwy: brzoza zwisła, brzezina, brzoza biała.
Występuje w chłodniejszych rejonach Azji i Europy oraz w Afryce Północnej (Maroko), rozprzestrzenia się też w innych rejonach i jest uprawiana w wielu krajach świata. W Polsce jest pospolita na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Występuje na suchych, piaszczystych terenach, na nieużytkach, w lasach liściastych, borach mieszanych i sosnowych, w zaroślach i na zarębach, wzdłuż szlaków kolejowych. Jest także ważnym drzewem leśnym.
Surowcem zielarskim są liście i sok wyciekający wczesną wiosną ze zranionych konarów i pni. W liściach występują saponiny, nieco garbników, flawonoidy, trójterpeny, kwasy organiczne, żywice i sole mineralne. W soku – bardzo dużo cukru, sole mineralne oraz witaminę B. Surowcem zielarskim może także być kora brzozowa będąca źródłem betuliny stosowanej w leczeniu trądziku.
Właściwości lecznicze brzozy były znane i wykorzystywane od wieków. Napar z liści jest specyfikiem moczopędnym, równocześnie odkażającym drogi moczowe. Zaleca się go w kuracjach różnych dolegliwości nerek i pęcherza moczowego, a pomocniczo w kamicy nerkowej. Ponieważ działa także napotnie, może być przyjmowany w zaziębieniu, grypie i anginie, reumatyzmie, artretyzmie, kamicy nerkowej i zapaleniu pęcherza moczowego.
Liść brzozy jest składnikiem mieszanek ziołowych stosowanych przy nadciśnieniu, reumatyzmie, wspomagających pracę nerek, polecanych przy cukrzycy oraz mieszanek wspomagających odchudzanie.
Odwar z liści dodany do kąpieli przynosi ulgę w bólach kośćcowych, oprócz tego oczyszcza skórę, działa ogólnie wzmacniająco i odświeżająco.
Medycyna ludowa znajdowała dla brzozy znajdowała o wiele bogatsze zastosowanie. Odwar z liści stosowany był do przemywania skóry pokrytej wypryskami, krostkami i liszajami. W tych samych chorobach skórnych używano także maści przygotowanej z młodych listków utartych na jednolitą masę połączonych ze smalcem wieprzowym.
Z młodych pączków sosny można wykonać nalewkę, która jest skuteczna w leczeniu dolegliwości żołądkowych oraz stanach zapalnych jamy istnej i dziąseł.
Sok działa ogólnie wzmacniająco, oczyszcza organizm z rozmaitych toksyn, poprawia przemianę materii i przeciwdziała powstawaniu kamieni w pęcherzu moczowym.
Brzozą opisaną jako najstarsza w Polsce był w 1992 roku okaz rosnący w Gdańsku Oliwie – miał wówczas 171 lat, przy obwodzie pnia 321 cm i wysokości 26 m.