W ramach projektu pro środowiskowego pt. „Zioła bogactwem przyrody” na terenie Podlaskiego Ogrodu Ziołowego otworzyliśmy 5 ścieżek edukacyjnych. Projekt ma na celu popularyzowanie wiedzy o roślinach zielarskich oraz o potrzebie ich ochrony. Jest to idealny sposób do wzbogacenia swojej wiedzy na temat roślin. Tematy ścieżek są następujące:
Rośliny trujące:
Rośliny trujące stanowią niewielki procent wszystkich roślin, ale stanowią zagrożenie dla życia człowieka. Wiele roślin zaliczanych do trujących wykorzystywana jest w farmakologii. Substancje w ich występujące działają często leczniczo, ale stężenie w jakim występują w danej roślinie jest niebezpieczne dla człowieka. Ważne jest, aby rozpoznawać te rośliny i zachować szczególną ostrożność, szczególnie jeśli mają do ich dostęp dzieci.
Rośliny przyprawowe:
Historia roślin przyprawowych jest stara jak ludzkość. Zdaniem archeologów, około 50 tysięcy lat p.n.e. pierwsze plemiona ludzkie znały już i stosowały niektóre rośliny w celach przyprawowych (m.in. arcydzięgiel, kminek), za pomocą których poprawiano mdły smak mięsa upolowanej zwierzyny. Tradycje aromatyzowania potraw rodzimymi ziołami sięgają u nas prawdopodobnie późnego średniowiecza. Do tego czasu kuchnia polska charakteryzowała się jednolitością oraz monotonią smaków i zapachów. Również niegdyś pry niegdyś przy trudnościach w utrzymaniu na co dzień świeżego mięsa głównym środkiem konserwującym była sól, a przyprawy korzenne okazywały się niezbędnym czynnikiem uzdatniania źle przechowywanego mięsa. Znaczenie przypraw w naszym żywieniu jest ogromne, przez polepszenie smaku, zapachu lub barwy potrawy stają się bowiem apetyczniejsze, a dzięki temu zwiększa się przyswajalność składników odżywczych w nich zawartych. Przyprawy to nie tylko smak, ale i zdrowie- mm.in pobudzają apetyt, oczyszczają krew, uodparniają organizm.
Rośliny lecznicze:
Jest to niewielka część wszystkich roślin, które działają dobroczynnie na organizm człowieka. Kiedyś ludzie leczyli się głównie lekami pochodzenia roślinnego. Przyrządzali z nich napary, wywary, nalewki, wyciągi itp. Później leki ziołowe zostały wyparte przez leki syntetyczne. Obecnie powraca się do ziołolecznictwa, głównie dlatego, że leki ziołowe są łagodniejsze i nie zaburzają w tak dużym stopniu funkcjonowania organizmu.
Rośliny jadalne:
Dziki rosnące rośliny jadalne są źródłem wielu witamin i mogą stanowić zdrowe urozmaicenie diety. Rośliny jadalne występujące w stanie dzikim były ważne w dawnych czasach, kiedy dużym problemem był brak pożywienia. Najbardziej trudnym okresem była wczesna wiosna, kiedy kończyły się zapasy pochodzące z zeszłorocznych zbiorów. Ludzie szukali pożywienia w lasach i na łąkach.
Rośliny barwierskie:
Stosowanie barwników naturalnych sięga czasów najodleglejszych. Obserwując naturę człowiek pierwotny utrwalał jej barwy. Korzystając z tego, co go otaczało, tworzył na ścianach jaskiń przepiękne malowidła oraz malował własne ciało w różnokolorowe wzory. Już w starożytności odkryto trwale barwiące związki, które najczęściej były pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Powszechnie uważa się, że umiejętności sztuki farbiarskiej wynaleziono w Dalekiej Azji. Już około 4000 lat p.n.e. w Chinach barwiono jedwab używając do tego celu indygo, kermesu i zieleni chińskiej, a w Indiach zapoczątkowano druk wzorzysty na tkaninach (dokąd, mimo ścisłej tajemnicy, techniki barwienia przedostały się z Chin). Na podstawie znalezisk wiadomo, że w tym czasie także w starożytnym Egipcie farbiarstwo osiągnęło bardzo wysoki poziom. Używali oni do barwienia tkanin barwników uzyskiwanych z takich roślin jak indygowiec, marzanna, alkanna czy urzet, barwnika pozyskiwanego z samic czerwców oraz barwników mineralnych. Poza tym znano tam barwienie na zaprawach. Do drugiej połowy XIX w. stosowano jedynie barwniki naturalne- do cenionych roślin barwierskich należały: urzet, marzanna, indygo, kampesz, kurkuma, zaś barwikami pochodzenia zwierzęcego były purpura tyryjska i koszenila. Obecnie w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i tekstylnym stosuje się głównie barwniki syntetyczne, które często mają negatywny wpływ nie tylko na organizm człowieka, ale i na środowisko.
Do każdej ze ścieżek wypożyczamy folder, w którym znajdują się opisy roślinek- ich właściwości- mijanych w trakcie spaceru.
Trasy skierowane są głównie do uczniów szkół podstawowych oraz gimnazjów, lecz każdy znajdzie na nich coś dla siebie.
Projekt dofinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku